L-umoriżmu fil-letteratura Maltija

Abstract

Charles Casha jittratta l-umoriżmu fil-letteratura Maltija fil-ktiba li ġġib sewwasew dan it-titlu. Il-letteratura tinterpreta l-ħajja u tirrifletti fuqha u għalhekk l-umoriżmu, flimkien mal-biża’, l-avventura, l-imħabba u l-aspetti oħrajn tal-ħajja, huwa ingredjent essenzjali fil-kitba tan-novelli, tar-rumanzi, tad-drammi u tal-ġeneri letterarji l-oħrajn. Fil-letteratura Maltija nsibu numru sabiħ ta’ awturi li għamlu użu mill-umoriżmu, għalkemm mhux ilkoll bl-istess mod jew għan. Xi awturi sawru xi xogħlijiet tagħhom fuq umoriżmu li l-għan tiegħu ewlieni hu li jnissel tbissima u jipprovdi divertiment sempliċi, oħrajn kitbu biex jgħallmu lill-poplu u jerfgħuh mill-injoranza li kien jgħix fiha u hemm dawk li kellhom il-ħsieb li b’mod satiriku jikkritikaw faxex tas-soċjetà Maltija. Barra minn dawn, l-umoriżmu iswed (black humour), li jwassal għal katarsi intellettwali u jikxef ir-realtà traġika tan-natura, daħal ukoll fil-letteratura Maltija permezz tal-kitbiet ta’ Alfred Buttigieg, Ġużè Stagno, Oreste Calleja u Alex Vella Gera. Xi awturi, bħal Simone Spiteri, iħallu s-sitwazzjonijiet li jsibu ruħhom fihom il-karattri jiżviluppaw l-element umoristiku waqt il-provi tad-dramm. Fil-ktiba tiegħu Casha jargumenta li l-umoriżmu jista’ jkun biċċa għodda tajba f’idejn il-kittieb biex jittratta problemi soċjali jew personali. L-umoriżmu, meta mqiegħed f’postu, itaffi mill-element qawwi ta’ xi kitba li taf tgħejji lill-qarrej meta dan ikollu x-xewqa li jirrilassa. Mil-lat psikoloġiku l-umoriżmu jgħin ħafna biex inkunu aktar f’saħħitna għax jista’ jħalli effett pożittiv kemm fuq is-saħħa fiżika u kemm fuq is-saħħa mentali.