It-trasformazzjoni ta’ kultura nazzjonali : lejn sistema b’zewg partiti

Abstract

Fil-bidu ta' l-għoxrinijiet ta' dan is-seklu Malta kienet iżjed urbanizzata, anqas agrikulturali u x' aktarx aktar sekularizzata minn kif kienet ħamsin sena qabel. Kien hemm iżjed kuxjenza nazzjonali u soċjali, speċjalment fost il-ħaddiema industIjali u l-impjegati ta' grad baxx. Il-politiċi bdew jikkonċentraw iżjed bis-serjeta fuq ilpolitika ekonomika. Malta issa kellha komunikazzjonijiet aħjar, kellha aktar skejjel u kienet aktar nadifa, u fuq kollox kienet tħossha ħielsa mhux ħażin. Għalkemm ċerti suġġetti ta' taħdit u dibattitu kienu familjari daqs l-ismijiet tal-mexxejja tal-partiti, l-għotja ta' Gvem Responsabbli ħolqot sens ta' sodisfazzjon u naturalment kienet imsieħba minn detenninazzjoni li l-problemi tal-pajjiż jiġu ffaċċjati b'awtorita u responsabbilta.

It-tema ta' 'taxxa bla rappreżemazzjoni' ma setgħetx tibqa' tapplika: minn dak il-lat intfiet l-oppożizzjoni li fl-imgħoddi kienet issir lit-taxxi, sikwit b'mod għami. Ħafna mit-talbiet għal bidliet kostituzzjonali issa kienu ntlaħqu wkoll: minn daqshekk anki l-problema kostituzzjonali kienet sa ċertu punt solvuta. Problemi 'reliġjużi' bil-kemm kienu jeżistu: l-antik1erikaliżmu fil-politika Nazzjonalista kien tnissel iżjed mill-kritika tal-ġerarkija tal-Knisja milli minn fehmiet jew twemmin reliġjuż differenti - is-sekulariazzjoni kienet biddlet l-attitudnijiet lejn il-Gvern aktar milli lejn ir-reliġjon - u lperiklu tal-proselitiżmu ma kienx għadu jeżisti, ġaladarba l-Gvern issa kellu kontroll fuq l-attivitajiet ta' Knejjes u gruppi Protestanti.