Frangisku Saverju Baldacchino : prepostu ta l-Oratorju ta' San Filippu ta l-Isla, kittieb bikri ta' proza u poezija bil-Malti

Abstract

Għal min għandu għal qalbu l-istorja tal-letteratura Maltija, l-aħħar kwart tas-seklu tmintax u l-ewwel nofs tas-seklu dsatax għandhom importanza kbira. Għax dak kien iż-żmien meta kienu qed jinżergħu, fart mielħa u mirjieħa, l-ewwel żergħat talletteratura Maltija. L-art kienet maħnuqa minn għeruq ta' siġar oħra: siġar ta' politika u kultura barranija. Imma, l'hawn u l'hinn, kienu bdew jiftħu xi wardiet Maltin bħal Vassalli, D' Amico, Taylor, Caruana u xi oħrajn. Kien għadhom ftit wisq. Imma kienet bdiet tiftaħ xi warda patrijottika u reliġjuża Maltija. Kienu bdew jinkitbu l-ewwel poeżiji letterarji u beda jiġi mgħallem il-katekiżmu ta' Wizzinu bil-Malti. U fuq il-pulpti tal-knejjes tagħna kienet bdiet tinstema' xi priedka bil-Malti, speċjalment waqt xi missjoni popolari u waqt l-eżerċizzi tar-randan. Il-paniġirku tal-festi, naturalment, 'kien għadu jsir bit-Taljan. Anki fl-irħula. Imma kienet bdiet tinħass il-ħtieġa li fejn is-semmiegħa ma jitbmux it-Taljan, xi wħud fost ilpredikaturi jippridkaw bil-Malti. Kien eżattament fl-aħħar kwart tas-seklu tmintax u fl-ewwel nofs tas-seklu dsatax meta deher fl-Isla wieħed li għalkemm għadu minsi sa llum, kien qed iħoss il-polz ta' Malta u kellu għal qalbu l-ħtieġa kemm tat-tagħlim reliġjuż kemm ukoll talkelma Maltija. Kien bniedem li jistħoqqlu jkun magħruf minn min jgħożż il-Malti. Kien jismu Franġisku Saverju Baldacchino.