Il-Knisja Qopta Ortodossa

Abstract

Fl-ewwel zmenijiet, l-Insara, fl-Egittu, kienu jinqdew bil-lsien Grieg fil-Liturgija taghhom, l-aktar fil-bliet il-kbar. Fir-rhula, imma, kienu jinqdew l-aktar bil-lsien Qoptri, li kien il-lsien il-qadim, ta' zmien il-Farghuni. Ghal hekk kellhom l-alfabet taghhom Geroglifiku, li kien tqil hafna biex wiehed jaqrah. L-aqwa knisja taghhom kienet f'Lixandra, u din ghamlet ir-Rit taghha. Meta Kostantinopli gieghel li l-knejjes kollha jinqdew bir-Rit Grieg, il-knisja Qopta baqghet fit-twemmin taghha monofisita, jigifieri li f'Gesu kien hemm natura wahda, imhallta f'Divina u Umana, m'hux zewg naturi, maghzulin minn xulxin, kif kienet tghallem il-knisja Universali. Dan kien fis-Seklu Hamsa (wara l-Koncilju ta' Kalcedonja, fis-sena 451). Dawn in-nies ma kenux jaqblu ma' dak li kien inqata' f'Kostantinopli, jew kif kienu jghidulu dak iz-zmien Bisanzju, u l-knisja taghhom baqghet tinqeda sal-lum bir-Rit taghha li kellha qabel. Meta fis-Seklu Sebgha il-Gharab rebhu l-Egittu, bil-qajl il-qajl, qalghu barra l-lsien Qopti u dahhlu fi mkienu l-lsien Gharbi. U billi n-nies telqu u nsew il-lslien taghhom Qopti, u tghallmu l-Gharbi, il-knisja Qopta dahhlet il-lsien Gharbi fil-Luturgija wkoll.