Statva Argentea : l-istatwa tal-fidda ta' San Filep ta' Luigi Fontana f'Haz-Zebbug : gabra ta kitbiet fuq kapolavur tal-arti li twahhad u tkabbar l-identita tal-poplu Zebbugi

Abstract

Dan il-ktieb hu frott ta’ żewġ xewqat. L-ewwel waħda hi dik li fl-okkażjoni tal-150 sena mill-wasla tal-istatwa ta’ San Filep ġewwa Ħaż-Żebbuġ, nerġgħu nfakkru l-avvenimenti ta’ dawk iż-żminijiet. It-tieni xewqa hi dik li llum, fid-dawl tal-istorja, inkunu nistgħu nifhmu aħjar dawk il-forzi li sawru din il-kummissjoni unika mhux biss f ’Malta iżda wkoll fid-dinja. L-iskultura fil-metall ta’ dan id-daqs normalment insibuha fil-bronż u tintuża filwesgħat u fiċ-ċentri tal-ibliet. Għalhekk wieħed ma jiskantax li statwa tal-pjanċi talfidda ta’ dan id-daqs u li tintuża b’dan il-mod hija verament kapulavur artistiku uniku li jixraqlu l-istudju u l-attenzjoni kollha meħtieġa. Is-soċjetà Każin Banda San Filep ħasbet biex, kif għamlet dejjem, ma tonqosx li tagħmel l-almu tagħha biex jitfakkar il-passat u fl-istess ħin tixħet dawl ġdid fuqu. Kienu sewwasew il-membri fis-snin bikrin tagħha, flimkien ma’ oħrajn, li taw sehemhom filġbir u ħwejjeġ oħra. Din is-soċjetà, li twieldet ftit tas-snin qabel, hi wkoll frott ta’ dawk il-forzi storiċi li kkontribwew għal din l-istatwa. Mal-milja taż-żminijiet, qegħdin insibu li r-rabta bejniethom hi ħafna aktar ċara u profonda. Barra mill-aspett lokali, dan il-kapulavur jinkwadra sew mal-mewġ tal-istorja politikosoċjali ta’ Malta u ta’ Ruma tal-Papiet. Is-snin ħamsin u sittin tas-seklu dsatax kienu snin imqanqla politikament, soċjalment u ekonomikament. Il-Maltin bdew jieħdu nifs ġdid permezz ta’ progress ekonomiku u l-ħelsien mill-mard u l-insigurtà tal-ewwel nofs tas-seklu dsatax. Bdew jerġgħu jaħsbu fil-futur tagħhom bħala Nazzjon Malti. Ruma kienet għaddejja minn taqlib ieħor minħabba r-riżorġiment li kien qabad ritmu qawwi. Dan kollu kien rifless fil-qasam tal-arti sew lokalment u sew barra minn Malta. L-għan ta’ dan il-ktieb hu prinċipalment li nidħlu biżżejjed fid-dettall ta’ dawn l-avvenimenti u l-isfond ta’ madwarhom mingħajr ma ndejqu żżejjed lill-qarrej. Fl-istess ħin, din l-istatwa jixirqilha rikonoxximent li ssibu biss meta tidħol sewwa fl-isfond daqskemm fil-merti artistiċi tagħha.