Ħelsien u n-narratur li dejjem jindaħal

Abstract

L-argument prinċipali tiegħi f’dan l-istudju huwa li l-leħen narrattiv eterodijeġetiku, li fit-terminoloġija fundamentali ta’ Gérard Genette huwa ta’ xi ħadd li mhuwiex wieħed mill-karattri, dejjem jindaħal fir-rakkont biex jagħtina l-perspettiva tiegħu. Ma jistax ikun mod ieħor. Biex niddiskuti dan l-aspett fundamentali tan-narratoloġija fir-rumanz Ħelsien ta’ Ġużè Bonnici se nħares lejn ir-rumanz ikoniku Germinal (1885) ta’ Émile Zola, u l-ewwel rumanz Verista Taljan, Giacinta (1879) ta’ Luigi Capuana, imnebbaħ fost l-oħrajn mix-xogħol ta’ Zola u r-rumanziera Russi. Fil-kuntest tar-rumanz Realista Malti li ispira ruħu minn din il-letteratura li tosserva mill-viċin lill-bnedmin u n-natura, jidhirli li n-narratur ta’ Ħelsien huwa wieħed mill-iktar narraturi li jagħmel l-isforz li jillimita l-kummentarji li jidentifikaw minnufih is-soġġettività tiegħu u jwasslu l-pożizzjoni ideoloġika li jieħu. Idu tingħaraf sew fid-determiniżmu filosofiku u psikoloġiku tiegħu. Iżda l-personaġġi u l-ġrajjiet mhux dejjem jobdu l-formuli stabbiliti mir-Romantiċiżmu u r-Realiżmu Malti u l-lingwaġġ tar-rumanz huwa rikk biżżejjed biex jirreżisti l-kontroll assolut ta’ vuċi waħda.