L-Allegorija (Anti)erojka ta’ Marjanu Vella

Abstract

Fl-istorja tal-letteratura Ewropea ġie mument meta l-protagonist modern, bl-insigurtà u bil-paradossi tipiċi tiegħu, feġġ l-ewwel darba qalb figuri allegoriċi eqdem minnu. Dawn l-allegoriji kienu baqgħu jintirtu għal żmien twil bħala personifikazzjonijiet arkajċi ta’ prinċipji morali fissi, jew bħala emblemi statiċi ta’ ideat astratti mifrudin minn xulxin. L-inkontru bejn it-temperament relattivament inkonsistenti tal-protagonist modern, ħieles minn skemi letterarji riġidi, u l-figuri allegoriċi tradizzjonali, bl-astrazzjonijiet fissi tagħhom, ħtieġ aktar flessibiltà fix-xbieha allegorika nnifisha, kif jeżemplifika Wolfgang Iser b’eżempju konvinċenti mil-letteratura Ingliża (17-18). Iser josserva kif ittemperament instabbli tal-karattru modern, mifni bid-dilemmi u bl-inkonsistenzi tiegħu, għen biex l-iskema allegorika tradizzjonali tinħall mid-destin prevedibbli tagħha. L-allegorija tal-Vanità, ngħidu aħna, ma tibqax ippredestinata lejn il-faxxinu qerriedi bil-ġmiel tagħha stess iżda tibda tiżvolġi bħala rakkont figurattiv aktar kumpless minħabba l-interazzjoni tagħha ma’ protagonist ġdid bi mġiba imprevedibbli. It-tlaqqigħ bejn ir-rieda kapriċċuża u inkonsistenti tal-karattru modern u l-imġiba skematizzata u prevedibbli tad-dinja allegorika ġab miegħu metodu ġdid ta’ qari allegoriku, eqreb il-mod kundizzjonali u relattiv kif aħna llum imdorrijin ninterpretaw ix-xbihat figurattivi.